Kikkers en kaaskoppen
Nederland en Nederlanders in buitenlandse spotprenten
Wat typeert de Nederlander? Wij komen zelf al snel uit bij eigenschappen als tolerant, rechtdoorzee en ondernemend. Maar het is zeer de vraag of dat strookt met het beeld dat anderen van ons hebben. Zien zij Nederlanders ook zo, vinden zij misschien juist bepaalde gewoontes van ons karakteristiek, of ons uiterlijk?
Stereotypen
In Kikkers en kaaskoppen worden we geconfronteerd met buitenlandse afbeeldingen waarop Nederlanders worden bekritiseerd en belachelijk gemaakt. Ze bestrijken grofweg de periode van 1600 tot 1850. We worden opgevoerd als kikkers, kaaskoppen, pijprokers, dronkaards, luie lafaards, gewetenloze opportunisten, ongemanierde roodharige barbaren en volgevreten nietsnutten. Allemaal stereotypen natuurlijk, die wel raken aan een feitelijk gevoel of idee over Nederland en Nederlanders. Vandaar dat eveneens de context wordt belicht waarin de voorstellingen zijn ontstaan.
Collectie van het Rijksmuseum
Het merendeel van de afbeeldingen in dit boek is afkomstig uit de buitengewoon veelzijdige verzameling spotprenten van het Rijksmuseum, die tot nog toe vrijwel onbekend is gebleven. Met ruim honderddertig voorbeelden uit met name Engeland en Frankrijk, maar ook Duitsland, België, de Verenigde Staten en Japan, krijgt deze fantastische collectie nu voor het eerst de volle aandacht.
Kikkers en kaaskoppen biedt een verrassende kijk op Nederlanders door de eeuwen heen. Herkennen we onszelf in de lachspiegel die buitenlandse tekenaars en prentmakers ons voorhouden?
Deze publicatie kwam tot stand in samenwerking met het Rijksmuseum en werd mede mogelijk gemaakt met steun van de Stichting Frederik Mullerfonds (onder auspiciën van de Tiele-Stichting) en het Johan Huizinga Fonds/Rijksmuseum Fonds.
Reviews 'Kikkers en kaaskoppen'
In de media:
'Horst toont zich een bekwaam gids, die de lezer op onderhoudende wijze door alle prenten loodst en waar nodig de historische context schetst.' – Museumtijdschrift
'Kikkers en kaaskoppen is een fraai geïllustreerd boek, uitgegeven in de bekende lay out van Irma Boom. De vele prenten die in het boek voorbijkomen, zijn ook op internet (en de website van het Rijksmuseum) te vinden, maar de meerwaarde van deze uitgave is dat ze voorzien zijn van een heldere toelichting, die de karikaturen in een historische context plaatst. De meeste Nederlanders hebben de namen kaaskop en kikkerland als geuzennaam omarmd zonder te weten waar ze vandaan komen. Dankzij Horst weten we nu ook waarom.' – Holland. Historisch Tijdschrift
Daniel Horst was te gast bij OVT Radio NPO 1 om over Kikkers en kaaskoppen te praten.
'Woorden kunnen niet uitdrukken wat de plaatjes tonen. Je moet ze dan ook zien. Vervolgens doen ze steevast lachen – al is het toch vaak met een beetje kiespijn. Belangrijkste troost: de plaatjes betreffen niet ons maar onze voorouders.' – De Groene Amsterdammer
'[Kikkers en Kaaskoppen] is een keuze uit de zevenduizend spotprenten die de verzamelaar Frederik Muller aan het museum naliet, en wel die spotprenten met de Nederlanders als onderwerp. Samensteller Daniël Horst schreef er een vermakelijk boek bij, dat ons kranige historische zelfbeeld even onder de hogedrukreiniger zet.' – De Groene Amsterdammer
